‘419’-fraude in Nigeria

Een relatief klein aantal Nigerianen, geschat op meer dan tweehonderdduizend op een bevolking van meer dan 130 miljoen bestendigt de perceptie van Nigeria als een van de meest corrupte landen.

Deze 419-ers ("four one niners") opereren niet alleen vanuit Nigeria maar ook vanuit de diaspora. In die zin wordt grote schade toegebracht aan de economische hervormingen.

Uiteraard is dit ook niet de boodschap die Nigeria wenst uit te sturen naar potentiële investeerders en buitenlandse zakenlui. De regering heeft recentelijk reeds enkele veroordelingen van fraudeurs gerealiseerd waarbij het geld werd teruggegeven aan de gedupeerden.

Ook Belgen worden hiervan regelmatig slachtoffer. Hieronder volgen een aantal tips om deze frauduleuze voorstellen vooral via email te ontmaskeren en wat te doen in geval men het slachtoffer geworden is van dergelijke praktijken.

Recentelijk heeft Nigeria een wetgevend initiatief genomen om de zogenaamde ‘419-fraude’ in het strafwetboek op te nemen; overtreders kunnen worden bestraft met een gevangenisstraf van maximaal 3 jaar. De overtreding zou van toepassing worden op alle niet gewenste mails die vanuit Nigeria worden verzonden.

‘419’-fraude

Nigeria is de thuisbasis van talrijke oplichters die mensen in het buitenland contacteren per brief, fax en in toenemende mate via het internet. De oplichters doen allerlei interessante voorstellen aan bedrijven of individuele personen en vragen op een of andere manier een initiële som geld om de transactie tot stand te kunnen brengen. Indien het slachtoffer op het voorstel ingaat en een betaling verricht, is hij of zij gegarandeerd dit geld voorgoed kwijt.

Het fenomeen is in Nigeria wijdverspreid en staat er bekend als ‘419’, naar het artikel in de strafwet dat deze praktijken uitdrukkelijk verbiedt (!). Een speciaal opgerichte overheidsinstantie, de Economic and Financial Crimes Commission (EFCC), probeert deze misbruiken te bestrijden, maar de fraudeurs zijn talrijk en moeilijk te vatten.

De Belgische ambassade in Abuja wordt zeer regelmatig geconfronteerd met vragen van mensen die door ‘419ers’ benaderd zijn. Sinds januari 2005 kwam de ambassade tussen in een honderdtal gevallen. Jammer genoeg kan men er van uitgaan dat nog veel meer mensen benaderd worden, die geen vraag om informatie aan de ambassade overmaken.

De oplichters zijn bijzonder vindingrijk en nemen hun toevlucht tot de meest fantasierijke constructies. Nochtans zijn frauduleuze brieven en mails vrij makkelijk te herkennen.

Kenmerken

Enkele ‘type’ voorbeelden van ‘419’ fraudes (dit is een NIET exhaustieve opsomming, de creativiteit van de oplichters is bijzonder groot en elke week komen wel nieuwe varianten op de markt):

1) De ‘klassieke’ 419: een zoon of dochter van een Afrikaans staatshoofd of ander belangrijk personage beschikt over een grote som geld (miljoenen dollars) die hij of zij het land wil uitsmokkelen… via uw bankrekening. U wordt gevraagd uw rekeningnummer op te geven zodat het geld daar kan gestort worden. In ruil voor deze dienst krijgt u een fiks percentage van het bedrag.

2) Enkele jaren geleden overleed in Nigeria een Belg met dezelfde achternaam als u. De ‘advocaat’ die u contacteert heeft verschillende jaren vergeefs geprobeerd de erfgenamen op te sporen van het grote fortuin dat de overledene heeft nagelaten (alweer enkele miljoenen dollars). Ten einde raad heeft hij dan maar iemand aangeschreven met dezelfde achternaam, om het geld zo toch aan iemand te kunnen nalaten. Om van deze grootmoedigheid te kunnen profiteren moet wel u eerst enkele ‘formaliteiten’ in orde brengen.

3) Uw bedrijf heeft een zeer groot contract gewonnen van een schimmig Nigeriaans overheidsbedrijf. Vooraleer u tot de levering van uw producten (voor de waarde van enkele miljoenen dollars) kan overgaan moet u eerst enkele administratieve kosten betalen… die zich blijven opstapelen.

4) U krijgt een zeer riant contract aangeboden in Nigeria, u dient enkel eerst te betalen voor werk-en verblijfvergunningen.

5) Andere voorstellen betreffen valse liefdadigheidsinitiatieven en of steun aan onbestaande ngo’s.

6) Uitnodiging om naar Nigeria te komen voor een bezoek bij een potentiële klant. In dat geval aarzelen de oplichters soms niet om zelf de vliegtuigtickets te betalen. Zodra de slachtoffers op de luchthaven aankomen, worden ze uitgenodigd een taxi te nemen om zich naar de afgesproken plek te gaan... waar de oplichters hen ontvoeren en een losgeld eisen.

7) Indien het slachtoffer zich bewust wordt van de fraude en dit zijn correspondent mededeelt, volgen brieven van ‘advocaten’ en andere bemiddelaars om het geld voor u te recupereren… mits nieuwe betalingen.

8) De pogingen tot oplichting komen ook van chat of e-mail-'vrienden'. Het scenario gaat als volgt: men leert iemand kennen op internet (maar nooit met gebruik van een webcam). De persoon doet zich voor als een Europeaan of Noord-Amerikaan, of als een Nigeriaan. Men sluit vriendschap. Deze zogenaamde vriend moet dan beroepshalve naar Nigeria gaan, of hij/zij beslist u in Europa te vervoegen. In Nigeria wordt hij/zij dan overvallen, heeft hij/zij een ongeval en moet gehospitaliseerd worden. (dat laatste wordt soms gemeld door een zgn. dokter), of heeft hij/zij problemen met politie o.d., of een combinatie van deze problemen. De vriend(in) – die u nog nooit hebt gezien - heeft dringend geld nodig om terug te kunnen keren, het hospitaal te kunnen betalen, de politie- of immigratieofficieren te kunnen betalen en vraagt dat geld aan zijn/haar virtuele vriend. Het gaat hierbij steeds om poging tot oplichting vanuit Nigeria.

Dit zijn zoals gezegd slechts ENKELE VOORBEELDEN, in werkelijkheid komen nog vele andere constructies voor en de stoutmoedigheid van de oplichters is grensloos. Ze aarzelen bijvoorbeeld niet meer valse websites te creëren om hun slachtoffers te bedriegen.

Hoe een 419 herkennen?

Een aantal vormelementen laten u toe een 419-fraude te herkennen. Zo kan u onder meer letten op het volgende:

1) (voor bedrijven) u wordt uitgenodigd een ‘business relationship’ aan te gaan met een schimmige Nigeriaanse partner. Uw correspondent meldt dat hij aan uw adres is gekomen ‘via de commerciële sectie van de ambassade in Lagos’. Deze dienst bestaat niet.

2) De correspondentie gebeurt meestal via e-mail, of via ‘cut and paste’ samengestelde faxen. Soms worden daarbij briefhoofden van allerlei overheidsinstanties uitgesneden en ‘behandeld’, soms gaat het om echt briefpapier dat door minder eerlijke personeelsleden van het overheidsbedrijf of ministerie aan handlangers wordt doorgespeeld. De e-mails zijn relatief eenvoudig te ontmaskeren. De correspondent werkt met een publiek e-maildomein (Yahoo, Hotmail,…) vaak met een voornaam en naam als eerste adrescomponent.

3) Een uitstekend middel om valse brieven te herkennen: de correspondentie is bijna altijd opgesteld in schabouwelijk Engels. Speciaal het verschil tussen enkelvoud en meervoud wordt zelden gerespecteerd. De zinsconstructies zijn ondoorzichtig. Het taalgebruik is bombastisch en slaat soms helemaal nergens op. Correspondentie die u in dit soort Engels bereikt, kan best sowieso worden genegeerd.

4) Vele brieven en faxen zijn rijkelijk voorzien met allerlei ‘stempels’ met de ronkende woorden: official, confidential, confirmed etc… In het algemeen geldt: hoe meer dergelijke stempels op een ‘officieel’ papier, hoe minder kans dat het ook werkelijk een officieel stuk betreft!

5) De adressen van de correspondent en de telefoonnummers zijn vaak doorzichtig. Soms gaat het om een louter postbusadres (in dat geval is de fraude zeker). Telefoonnummers moeten om een beetje geloofwaardig te zijn tenminste een prefix van twee of drie cijfers hebben, en een eigenlijk nummer van tenminste zes cijfers. Firma’s met uitsluitend een gsm-nummer zijn verdacht.

6) De winsten voorgespiegeld in de ‘handelsvoorstellen’ zijn altijd zeer hoog en commercieel volstrekt onrealistisch.

7) Meestal wordt een element van urgentie ingebouwd. Als de Belgische correspondent niet reageert binnen een bepaalde (korte) termijn, riskeert hij het hele lucratieve contract te verliezen. De ‘dringendheid’ van de zaak moet er uiteraard voor zorgen dat de Belgische firma niet meer de tijd heeft de ernst van de transactie na te gaan.

8) Vaak wordt vermeld dat een Belgische firma ‘speciaal werd geselecteerd’. Het is op geen enkele wijze duidelijk hoe die selectie dan wel zou gebeurd zijn.

9) Er wordt eveneens vaak vermeld dat het om een ‘vertrouwelijke’ transactie gaat en dat er daarom geen officiële offerte bestaat. Het ontbreken van persberichten over overheidsaanbestedingen wordt op dezelfde wijze uitgelegd. Soms is het zelfs zo dat de fraudeur zelf suggereert dat er een minder correcte procedure wordt gevolgd en dat u daarom vooral geen ruchtbaarheid mag geven aan de zaak.

10) Het rode licht moet zeker (en fel) gaan branden als in de correspondentie, op welke manier dan ook, gevraagd wordt geld over te maken of uw bankdetails door te zenden. De gevraagde sommen vallen meestal nog net in de categorie van het ‘aanvaardbare’, rond de 6000 €. De opgegeven redenen voor de betalingen zijn zo verscheiden als de types oplichterij zelf: ter ‘registratie’, voor ‘administratiekosten’, ‘werkvergunningen’, ‘autorisaties’ enz. enz. Gaat men over tot een eerste betaling, volgen gegarandeerd verdere vragen voor meer geld wegens ‘technische complicaties’, ‘wisselkoersrisico’, ‘kosten van het advocatenkantoor’ enz. Dit is het begin van een niet aflatende stroom verdere geldeisen. Er zijn gevallen bekend van slachtoffers die gedurende jaren steeds grotere bedragen betaalden in de hoop hun geld uiteindelijk te recupereren.

Hoe reageren?

Als het duidelijk om een fraude gaat: eenvoudigweg de correspondentie negeren. Nooit bankgegevens en zeker geen geld overmaken indien men niet 100% zeker is van de eerlijkheid van de correspondent.

Nooit gegevens of informatie geven over uw persoon of over uw familie, het nummer van uw bankrekening of creditcards aan mensen die u niet goed kent, ook niet in correspondentie of per telefoon.

Bij twijfel over een ‘bedrijf’: een ‘company profile’ opvragen via e-mail, en vragen om brochures, eventueel aangevuld met handelscijfers e.d. die de geloofwaardigheid van het bedrijf kunnen staven.

Men kan natuurlijk altijd de telefoonnummers in de correspondentie vermeld uitproberen.

Bij twijfel: een vraag tot controle richten aan de ambassade. In het geval van ‘overheidscorrespondenten’ kan de ambassade relatief makkelijk nagaan of de betrokken overheidsdienst bestaat en of de correspondent er werkzaam is. Houd er wel rekening mee dat de ambassade zeer vele vragen te verwerken krijgt en niet altijd onmiddellijk op uw vraag kan reageren.